మోదీ-నితీష్ అజేయ కూటమి… బీహార్‌లో ఈ జోడీని ఓడించడం ఎవరి తరమూ కాకపోవడానికి కారణం ఇదే

బీహార్ రాజకీయాల గురించి మాట్లాడినప్పుడు, మనకు వెంటనే గుర్తొచ్చే పేరు నితీష్ కుమార్. ఆయన ఇన్ని సంవత్సరాలుగా, దాదాపు 20 ఏళ్లుగా బీహార్ రాజకీయాల్లో ఒక ముఖ్యమైన శక్తిగా ఎలా నిలబడగలిగారు? ఆయన పదే పదే ఎన్నికల్లో ఎలా గెలుస్తున్నారు? దీని వెనుక ఉన్న అసలైన కారణాలు ఏమిటి? ఈ విషయాలను మనం ఇప్పుడు కొంచెం వివరంగా, అందరికీ అర్థమయ్యే సింపుల్ భాషలో తెలుసుకుందాం.

ఈమధ్య బీహార్‌లో జరిగిన ఎన్నికల ఫలితాలు చూసి అందరూ ఆశ్చర్యపోయారు. నితీష్ కుమార్ గారు ఉన్న ఎన్డీఏ కూటమికి చాలా పెద్ద విజయం దొరికింది. దాదాపు 200 సీట్లు గెలవడం అంటే అది మామూలు విషయం కాదు. బహుశా నితీష్ కుమార్ గారి జేడీయూ పార్టీ గానీ, వాళ్లతో ఉన్న బీజేపీ గానీ ఇంత పెద్ద గెలుపును ఊహించి ఉండరు. ఇరవై ఏళ్లుగా ముఖ్యమంత్రిగా, అంటే సీఎంగా ఉన్న ఒక నాయకుడిపై ప్రజలు మళ్లీ ఇంత నమ్మకం పెట్టడం అనేది నిజంగా చాలా పెద్ద విషయం. ఈ గెలుపు తర్వాత, పాట్నాలోని జేడీయూ ఆఫీస్ బయట "టైగర్ అభీ జిందా హై" అంటే "పులి ఇంకా బతికే ఉంది" అని పెద్ద పెద్ద పోస్టర్లు పెట్టారు. బీహార్ లాంటి చాలా క్లిష్టమైన రాజకీయాలు ఉన్న రాష్ట్రంలో, ఇన్ని కులాలు, ఇన్ని లెక్కలు ఉన్న చోట, ఇంతకాలం పాటు ముఖ్యమంత్రిగా ఉండటం, మళ్లీ మళ్లీ గెలవడం అనేది ఎలా సాధ్యమైంది? ఆయన రాజకీయ ప్రయాణం ఎలా మొదలైంది? ఆయన బలం ఏమిటి? చూద్దాం.

నితీష్ కుమార్ గారు 1951లో బీహార్‌లోని నలందా జిల్లాలో పుట్టారు. ఆయనపై చిన్నప్పటి నుండే గొప్ప సోషలిస్ట్ నాయకులైన రామ్ మనోహర్ లోహియా, కర్పూరీ ఠాకూర్ గారి ఆలోచనల ప్రభావం బలంగా ఉండేది. ఆ రోజుల్లో దేశంలో కాంగ్రెస్ పార్టీకి వ్యతిరేకంగా పెద్ద గాలి వీచేది. ముఖ్యంగా 1975 నుండి 1977 వరకు ఇందిరా గాంధీ గారు దేశంలో ఎమర్జెన్సీ పెట్టినప్పుడు, దానికి వ్యతిరేకంగా దేశం మొత్తం మీద ఒక పెద్ద ఉద్యమం నడిచింది. దీన్నే "జనతా మూవ్‌మెంట్" అని అంటారు. ఈ ఉద్యమం నుండే నితీష్ కుమార్ గారి లాంటి ఎంతో మంది కొత్త నాయకులు పుట్టుకొచ్చారు.

అయితే ఆయన రాజకీయాల్లోకి రాగానే గెలవలేదు. మొదట్లో బీహార్‌లోని హర్నౌత్ అనే నియోజకవర్గం నుండి రెండుసార్లు పోటీ చేసి ఓడిపోయారు. అయినా ఆయన నిరాశ పడలేదు. 1985లో, ఆయనకు మొదటి పెద్ద గెలుపు దక్కింది. అదే హర్నౌత్ నుండి ఆయన ఎమ్మెల్యేగా గెలిచి, బీహార్ అసెంబ్లీలోకి అడుగుపెట్టారు. అక్కడ నుండి ఆయన ప్రయాణం మొదలైంది. ఆ తర్వాత ఆయన జాతీయ రాజకీయాల్లోకి కూడా వెళ్లి లోక్‌సభ ఎంపీగా కూడా చాలా కాలం పనిచేశారు.

1990లలో బీహార్ రాజకీయాలు మొత్తం లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్ గారి చుట్టూ తిరిగేవి. ఆ సమయంలో నితీష్ కుమార్ గారు, జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్ గారితో కలిసి 1994లో "సమతా పార్టీ" అనే కొత్త పార్టీ పెట్టారు. లాలూ గారి పాలనకు వ్యతిరేకంగా ఒక కొత్త, బలమైన పార్టీ కావాలని వీరు దీన్ని మొదలుపెట్టారు. ఆ తర్వాత, 1999లో జనతాదళ్ పార్టీలో చీలిక వచ్చి, జేడీయూ అంటే "జనతా దళ్ యునైటెడ్" పార్టీ ఏర్పడింది. ఈ జేడీయూ పార్టీయే నితీష్ కుమార్ గారికి అసలైన రాజకీయ వేదికగా మారింది. లాలూ గారి ఆర్జేడీ పార్టీని ఇష్టపడని వాళ్లందరికీ, బీహార్‌లో ఒక మార్పు కావాలని కోరుకునే వాళ్లందరికీ జేడీయూ ఒక మంచి ఆప్షన్‌గా, ఒక ప్రత్యామ్నాయంగా కనిపించింది.

నితీష్ కుమార్ గారి జీవితంలో, బీహార్ రాజకీయాల్లో 2005వ సంవత్సరం చాలా ముఖ్యమైనది. ఆ ఏడాది ఫిబ్రవరిలో బీహార్‌లో ఎన్నికలు జరిగాయి. కానీ ఫలితాలు చాలా గందరగోళంగా వచ్చాయి. ఏ ఒక్క పార్టీకి సొంతంగా ప్రభుత్వాన్ని నడిపేంత మెజారిటీ, అంటే పూర్తి బలం రాలేదు. లాలూ పార్టీకి రాలేదు, నితీష్ పార్టీకి రాలేదు. ఇలాంటి పరిస్థితిని "ఫ్రాక్చర్డ్ మాండేట్" లేదా "హంగ్ అసెంబ్లీ" అంటారు. ఎవరూ ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయలేని పరిస్థితి రావడంతో, అక్కడ రాష్ట్రపతి పాలన అంటే ప్రెసిడెంట్ రూల్ పెట్టాల్సి వచ్చింది. రాష్ట్రపతి పాలన అంటే, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాన్ని రద్దు చేసి, నేరుగా ఢిల్లీ నుండి కేంద్ర ప్రభుత్వమే రాష్ట్రాన్ని చూసుకుంటుంది.

కొన్ని నెలల తర్వాత, అదే ఏడాది అక్టోబర్‌లో బీహార్‌లో మళ్లీ ఎన్నికలు జరిగాయి. ఈసారి నితీష్ కుమార్ గారు చాలా తెలివిగా బీజేపీతో గట్టిగా పొత్తు పెట్టుకుని ఎన్నికలకు వెళ్లారు. ఈసారి ప్రజలు వాళ్ల కూటమికి చాలా గట్టిగా ఓట్లు వేశారు. జేడీయూ-బీజేపీ కూటమికి చాలా పెద్ద విజయం దక్కింది. అప్పుడు నితీష్ కుమార్ గారు మొట్టమొదటిసారి బీహార్ ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణం చేశారు. ఆ రోజు నుండి బీహార్ రాజకీయాల్లో ఒక కొత్త శకం మొదలైంది. లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్ గారి 15 ఏళ్ల పాలన ముగిసిపోయి, నితీష్ కుమార్ గారి పాలన మొదలైంది.

నితీష్ కుమార్ గారు సీఎం అయిన వెంటనే, తన పాలన ఎలా ఉండబోతోందో ప్రజలకు చూపించడం మొదలుపెట్టారు. ఆయన తనకంటూ "సుశాసన్ బాబు" అనే ఒక ఇమేజ్ తెచ్చుకున్నారు. సుశాసన్ అంటే "మంచి పాలన" అని అర్థం. ఈ పేరు రావడానికి కొన్ని ముఖ్యమైన కారణాలు ఉన్నాయి.

నితీష్ కుమార్ గారు అధికారంలోకి రాకముందు, బీహార్‌లో శాంతి భద్రతలు చాలా దారుణంగా ఉండేవని ప్రజలు ఇప్పటికీ చెబుతారు. ఆ కాలాన్ని చాలా మంది "జంగిల్ రాజ్" అని పిలుస్తారు. అంటే అడవి రాజ్యం లాగా ఉండేదని, ఎవరికీ భద్రత ఉండేది కాదని అంటారు. సాయంత్రం ఆరు గంటలు దాటితే ప్రజలు ఇళ్ల నుండి బయటకు రావడానికి భయపడేవారట. దొంగతనాలు, కిడ్నాపులు, దోపిడీలు ఎక్కువగా జరిగేవని అంటారు. ప్రజలు ఈ పరిస్థితితో పూర్తిగా విసిగిపోయారు. నితీష్ కుమార్ గారు సీఎం అవ్వగానే మొట్టమొదట ఈ విషయంపైనే గట్టిగా దృష్టి పెట్టారు. లా అండ్ ఆర్డర్‌ను కంట్రోల్ చేయడానికి గట్టి చర్యలు తీసుకున్నారు. పోలీస్ సిస్టమ్‌లో చాలా మార్పులు తెచ్చారు. క్రిమినల్స్ మీద, గూండా గ్యాంగుల మీద చాలా కఠినంగా వ్యవహరించారు. త్వరగా శిక్షలు పడటానికి ఫాస్ట్ ట్రాక్ కోర్టులు పెట్టించారు. దీనివల్ల బీహార్‌లో నేరాలు చాలా వరకు తగ్గాయి. ప్రజలకు బయట తిరగడానికి ధైర్యం వచ్చింది. వంద శాతం నేరాలు ఆగిపోకపోయినా, పాత రోజులతో పోలిస్తే పరిస్థితి చాలా మెరుగుపడింది. ఇదే ఆయనకు ప్రజల్లో విపరీతమైన మంచి పేరు తెచ్చిపెట్టింది.

రెండవది, ఆయన రోడ్లు మరియు కరెంట్ మీద బాగా ఫోకస్ పెట్టారు. ఒకప్పుడు బీహార్‌లో రోడ్లు అంటే గుంతలు తప్ప ఇంకేమీ ఉండేవి కావు. ఒక ఊరి నుండి ఇంకో ఊరికి వెళ్లడానికి గంటలు పట్టేది. నితీష్ కుమార్ గారు పల్లెటూర్లను కూడా కలుపుతూ రోడ్ల నిర్మాణంపై పెద్ద ఎత్తున పనిచేశారు. చాలా గ్రామాలకు కొత్తగా రోడ్లు వచ్చాయి. పెద్ద పెద్ద హైవేలు, బ్రిడ్జిలు కూడా కట్టారు. ఈ మధ్య కొన్ని బ్రిడ్జిలు కూలిపోయాయని వార్తలు వచ్చినా, మొత్తంగా చూసుకుంటే బీహార్‌లో రోడ్ కనెక్టివిటీ చాలా మెరుగుపడింది. అలాగే కరెంట్ విషయంలో కూడా చాలా మార్పు వచ్చింది. గంటల తరబడి ఉండే కరెంట్ కోతల స్థానంలో, ఇప్పుడు చాలా ప్రాంతాలకు 20 నుండి 22 గంటల వరకు కరెంట్ ఉంటోంది. ఈ అభివృద్ధి పనులు ప్రజలకు నేరుగా కనిపించాయి, వారి జీవితాలను మార్చాయి.

మూడవది, ఆయన తెచ్చిన కొన్ని సంక్షేమ పథకాలు. అందులో ముఖ్యంగా చెప్పుకోవాల్సింది, అమ్మాయిల కోసం తెచ్చిన "సైకిల్ స్కీమ్". స్కూల్‌కి వెళ్లే ఆడపిల్లలకు ఉచితంగా సైకిళ్లు ఇచ్చారు. ఇది చాలా చిన్న స్కీమ్‌లా అనిపించినా, ఇది బీహార్‌లో ఒక పెద్ద సామాజిక మార్పుకు కారణమైంది. దూరం కారణంగా చాలా మంది అమ్మాయిలు 8వ తరగతి, 9వ తరగతి తర్వాత చదువు మానేసేవారు. సైకిల్ రావడం వల్ల వాళ్లు ధైర్యంగా స్కూల్‌కి వెళ్లడం మొదలుపెట్టారు. దీనివల్ల అమ్మాయిల చదువు శాతం బాగా పెరిగింది.

ఇంకో పెద్ద నిర్ణయం "ఆల్కహాల్ బ్యాన్" అంటే సంపూర్ణ మద్యపాన నిషేధం. బీహార్‌లో తాగుడు అనేది ఒక పెద్ద సమస్య. చాలా మంది పేదవాళ్లు సంపాదించిన డబ్బంతా తాగుడుకే ఖర్చుపెట్టి, ఇళ్లలో భార్యలను కొట్టేవారు. నితీష్ కుమార్ గారు తాగుడును పూర్తిగా బ్యాన్ చేశారు. దీనిపై చాలా విమర్శలు ఉన్నాయి. "పేరుకే బ్యాన్, దొంగ దారిలో అంతా అమ్ముతున్నారు, బ్లాక్ మార్కెట్ పెరిగింది" అని చాలా మంది అంటారు. అది కొంతవరకు నిజమే కావచ్చు. కానీ, ముఖ్యంగా గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోని మహిళలు మాత్రం ఈ నిర్ణయాన్ని చాలా సపోర్ట్ చేశారు. తాగుడు దొరకడం కష్టం అవ్వడం వల్ల, లేదా రేటు విపరీతంగా పెరగడం వల్ల చాలా మంది తాగడం తగ్గించారు. దీనివల్ల ఇళ్లలో గొడవలు తగ్గాయని, వాళ్ల ఆరోగ్యం, వాళ్ల కుటుంబాల ఆర్థిక పరిస్థితి కొంచెం మెరుగుపడిందని చాలా మంది మహిళలు గట్టిగా నమ్ముతున్నారు. ఈ ఒక్క నిర్ణయంతో నితీష్ కుమార్ గారు మహిళా ఓటర్లకు చాలా దగ్గరయ్యారు.

బీహార్ రాజకీయాల్లో గెలవాలంటే కేవలం మంచి పనులు చేస్తే సరిపోదు, కులాల లెక్కలు కూడా చాలా ముఖ్యం. నితీష్ కుమార్ గారు ఈ విషయంలో చాలా తెలివైనవారు. ఆయన తన సొంత కులమైన కుర్మీ ఓట్లతో పాటు, ఒక కొత్త ఓటు బ్యాంకును తయారు చేసుకున్నారు. అదే "ఎక్స్‌ట్రీమ్లీ బ్యాక్‌వర్డ్ క్లాసెస్" అంటే అత్యంత వెనుకబడిన తరగతులు. అలాగే "మహాదళితులు" అంటే దళితులలో కూడా ఇంకా వెనుకబడిన వారిని గుర్తించి, వారి కోసం ప్రత్యేకంగా సంక్షేమ పథకాలు పెట్టారు. దీనివల్ల ఈ వర్గాల ప్రజలు ఆయనకు గట్టి మద్దతుదారులుగా, ఆయన సొంత ఓటు బ్యాంకుగా మారారు. వీళ్లతో పాటు, ఆయన బీజేపీతో పొత్తులో ఉన్నప్పుడు అగ్ర కులాల ఓట్లు కూడా ఈ కూటమికి పడతాయి. ఈ విధంగా ఆయన, ఆర్జేడీకి బలంగా ఉన్న యాదవ్-ముస్లిం ఓటు బ్యాంకును ఎదుర్కోవడానికి ఒక బలమైన సామాజిక కూటమిని నిర్మించుకున్నారు.

నితీష్ కుమార్ గారిపై ఉన్న అతి పెద్ద విమర్శ ఏమిటంటే, ఆయన అధికారం కోసం ఎప్పుడైనా, ఎవరితోనైనా పొత్తు పెట్టుకుంటారు అని. అందుకే ఆయనకు ప్రత్యర్థులు "పల్టూ రామ్" అని పేరు పెట్టారు. అంటే ఆయన మాట మీద నిలబడరని, తరచూ పార్టీలు మారుస్తారని అర్థం. ఆయన రాజకీయ ప్రయాణం చూస్తే ఇది నిజమే అనిపిస్తుంది.

• 2005 - 2013: చాలా కాలం బీజేపీతో కలిసి ఉన్నారు.

• 2013: నరేంద్ర మోదీ గారిని బీజేపీ ప్రధాని అభ్యర్థిగా ప్రకటించడంతో, బీజేపీతో పొత్తు వదిలేశారు.

• 2014: లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో ఒంటరిగా పోటీ చేసి ఘోరంగా ఓడిపోయారు.

• 2015: అందరూ ఆశ్చర్యపోయేలా, తన రాజకీయ శత్రువైన లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్ గారి ఆర్జేడీతో, కాంగ్రెస్‌తో కలిసి "మహాగఠబంధన్" అనే పెద్ద కూటమి కట్టారు. 2015 ఎన్నికల్లో ఈ కూటమి గెలిచింది, నితీష్ గారు సీఎం అయ్యారు, లాలూ కొడుకు తేజస్వి యాదవ్ డిప్యూటీ సీఎం అయ్యారు.

• 2017: రెండేళ్లకే ఆర్జేడీతో గొడవపడి, వాళ్లను వదిలేసి, రాత్రికి రాత్రే మళ్లీ బీజేపీతో చేతులు కలిపి సీఎం కుర్చీలో కూర్చున్నారు.

• 2022: మళ్లీ బీజేపీతో గొడవపడి, వాళ్లను వదిలేసి, మళ్లీ ఆర్జేడీ, కాంగ్రెస్‌తో కలిశారు.

• 2024: లోక్‌సభ ఎన్నికలకు కొద్ది నెలల ముందు, మళ్లీ ఆర్జేడీని వదిలేసి, తిరిగి బీజేపీ గూటికి చేరారు.

ఇలా ఆయన ఎన్నిసార్లు కూటములు మారినా, ప్రతిసారీ ముఖ్యమంత్రి మాత్రం ఆయనే కావడం ఒక పెద్ద విశేషం. ఇది ఆయన రాజకీయ చాణక్యానికి నిదర్శనం.

నితీష్ కుమార్ గారు ఇన్నిసార్లు గెలవడానికి మరో ముఖ్య కారణం, ఆయనకు ఎదురుగా బలమైన ప్రతిపక్షం లేకపోవడం. బీహార్‌లో ప్రధాన ప్రతిపక్షం లాలూ గారి ఆర్జేడీ. తేజస్వి యాదవ్ గారు యువ నాయకుడిగా బాగానే పోరాడుతున్నా, ఆర్జేడీ పేరు చెప్పగానే ప్రజలకు ఇప్పటికీ ఆ పాత "జంగిల్ రాజ్" రోజులే గుర్తుకొస్తాయి. ఆ భయం ప్రజల మనసుల్లో నుండి ఇంకా పూర్తిగా పోలేదు. తేజస్వి గారు ఎన్ని ఉద్యోగాల హామీలు ఇచ్చినా, ప్రజలు ఆ పాత రోజులు మళ్లీ వస్తాయేమో అని భయపడుతున్నారు. ఈ భయాన్ని నితీష్ గారు, బీజేపీ చాలా బలంగా వాడుకుంటారు. ఇక కాంగ్రెస్ పార్టీకి అయితే బీహార్‌లో సొంతంగా పెద్ద బలం లేదు.

కాబట్టి, బీహార్ ప్రజల ముందు ఎప్పుడూ రెండే దారులు కనిపిస్తాయి. ఒకటి, ఎన్నిసార్లు పార్టీలు మారినా, రాష్ట్రాన్ని ప్రశాంతంగా ఉంచిన, కొంత అభివృద్ధి చేసిన నితీష్ కుమార్. రెండవది, ఆ పాత "జంగిల్ రాజ్" తాలూకు భయాలు ఉన్న ఆర్జేడీ. అందుకే చాలా మంది ప్రజలు, వేరే దారి లేక, నితీష్ కుమార్ గారికే ఓటు వేస్తున్నారు.

మొత్తంగా చూస్తే, "సుశాసన్ బాబు" అనే మంచి పాలన ఇమేజ్, తెలివైన కులాల లెక్కలు, అవసరానికి తగ్గట్టు పొత్తులు మార్చుకునే రాజకీయ చాణక్యం, మరియు బలహీనమైన ప్రతిపక్షం... ఈ కారణాలన్నీ కలిపి నితీష్ కుమార్ గారిని ఇన్ని దశాబ్దాలుగా బీహార్ రాజకీయాల్లో "టైగర్" లాగా నిలబెడుతున్నాయి. ఈ తాజా గెలుపుతో, ఆయన భారతదేశ చరిత్రలోనే ఎక్కువ కాలం పనిచేసిన ముఖ్యమంత్రులలో ఒకరిగా రికార్డు సృష్టించే దారిలో ఉన్నారు.